Yeni Çıkanlar Rafında Mimarlık ve Tasarım Kitapları
Yaşadığımız kentler hakkında ayrıntılı bilgi edinmek, şehirlerde varlık gösteren yapıların yolculuklarını tasarımcılarından dinlemek ya da yurt dışında öne çıkan tasarım ve mimarlık dinamiklerini yakalamak için en iyi yollarından biri son çıkan güncel yayınları takip etmek. Birer kaynak kitap olarak da yararlanabilecek bu yayınlar, kimi zaman okuyuculara ilgili konular hakkında yeni perspektifler sunuyor, kimi zaman da ilham verici kişisel deneyimlerin aktarılmasını sağlıyor. Öne çıkan mimarlık ofislerinin üretimlerinden, kentsel ölçekte değerlendirmelere; çağdaş mimarlık tarihinden mekân kesişiminde ele alınan disiplinlerarası araştırmalara uzanan konularda 2023 yılında raflarda yerini alan 10 mimarlık ve tasarım kitabını sizler için derledik*:
 |
1. Modern Binalar Nasıl Okunur? |
Alfa Yayıncılık’ın Nasıl Olunur? serisi, Will Jones’un kaleme aldığı ve Tufan Göbekçin’in çevirisini üstlendiği “Modern Binalar Nasıl Okunur?” başlıklı kitapla devam ediyor. Modern çağın tarihinin tuğla, beton, çelik ve camda nasıl ortaya çıktığını ve modern binaların 150 yılı aşkın bir süredir devam eden yenilikçilik ve ilhamı nasıl sembolize ettiğini anlatan kitap, her bir mimari tarzın ayırt edici özelliklerinin nasıl okunacağını ve bunların çevredeki binalarda nasıl aranabileceğini açıklıyor. Okura modern mimarinin ikonik yapıları arasında rehberli bir tur sunarak Art Deco’dan Arts & Crafts’a, Uluslararası Stilden Modernizme ve çağdaş ikonların yükselişinden düşüşüne kadar tüm önemli modern akımları açıklıyor.
 |
2. Mimarlık ve Dekonstrüksiyon |
Dekonstrüksiyon düşüncesinin yaratıcısı ve geliştiricisi olan felsefeci Jacques Derrida’nın “Mimarlık ve Dekonstrüksiyon” kitabı Arketon Yayınları’nın son kitabı olarak raflardaki yerini aldı. Kitap, Derrida’nın söyleşilerinden, girdiği tartışmalardan ve yazılarından oluşuyor. Ünlü felsefecinin yazıştığı, tartıştığı, söyleştiği mimarlar arasında, dekonstrüktif mimarlığın öncülerinden Daniel Libeskind ve Peter Eisenman da yer alıyor.
 |
3. M+D=35: 1987-2022 PROJELER |
Metin Kılıç ve Dürrin Süer yönetimindeki M artı D Mimarlık ofisinin üretimlerini belgeleyen “M+D=35: 1987-2022 PROJELER” kitabı, b. kitap etiketiyle Eylül ayında raflarda yerini aldı. Mimarlık alanında kültürel süreklilik ve bellek oluşturma motivasyonuyla hazırlanan kitap, Metin Kılıç ve Dürrin Süer’in 1987’den 2022’ye uzanan üretimlerini ortaya koyuyor. Editörlüğünü Deniz Güner’in üstlendiği kitapta; Erdem Erten, Celal Abdi Güzer, Suha Özkan gibi alanında öne çıkan isimlerin yazılarına da yer veriliyor. Metinler, Türkçe ve İngilizce olarak çift dilde okuyucuyla buluşuyor.
 |
4. Plug – kelimeler üzerinden bir mimarlık ofisinin üretimleri |
Binat Mimarlık Medya Grubu bünyesindeki b. kitap’tan çıkan “Plug – kelimeler üzerinden bir mimarlık ofisinin üretimleri”, Buşra Al’ın kurucusu olduğu Plug’ın tasarımsal yolculuğunun izini metinler, diyagramlar ve kelimeler üzerinden sürüyor. Kitap, Sait Ali Köknar, Yeşim Özgen Kösten, Nevzat Sayın ve Ezgi Tuncer’in katkılarına yer veriyor. 2014 yılından bu yana mimarlık ve tasarım pratiğini sürdüren Plug’ın ilk 6 yılında gerçekleştirdiği kavramsal ve pratik üretimini, sıklıkla kullandığı kelimeler üzerinden bir dizgeye dönüştürmeyi amaçlayan kitapta, anlatı 4 ana kelime ekseninde bölümleniyor: “Ölçekler-arası”, “eklemlenme”, “boşluk”, “bir- arada”. Hareket noktasını oluşturan bu sözcüklerin uzantısında, metin ve diyagramların içerisinden onlara eklemlenen alt kelimelerle bir sözlüğe dönüşen kitap, Plug’ın üretim sistematiğini okunabilir kılmayı ve sürekliliği sağlanacak bir arşivleme sisteminin altlığını oluşturmayı hedefliyor.
 |
5. Başrolde Mimarlık: Yeşilçam Filmlerinde Mekân ve Modernite |
Doç. Dr. İç Mimar Umut Şumnu’nun hazırladığı “Başrolde Mimarlık: Yeşilçam Filmlerinde Mekân ve Modernite”, Eylül ayında Everest Yayınları’ndan çıktı. Mimarlık ve sinema kesişiminde ele alınan kitap, Türk filmlerinin Türkiye bağlamında modern mimarlığın belgelenmesinde ve yorumlanmasındaki kurucu rolünü başlangıç alıyor. Beş yıl boyunca seyredilen yüzlerce Türk filmi üzerinden, kolektif bir çalışmayla değişik ölçek ve işlevde pek çok modern mimarlık mirasına ilişkin görsel bir arşiv sunuyor.
 |
6. Anadolu’nun İmarında Yarışmalar: 1930 – 1990 |
İdealKent Yayınları’ndan çıkan, editörlüğünü Filiz Sönmez ve Semra Arslan Selçuk’un yaptığı “Anadolu’nun İmarında Yarışmalar: 1930 – 1990”; literatüre eksik eklenmiş ya da literatürde hiç ele alınmamış olan, 1930 – 1990 yılları arasındaki mimari proje yarışmalarına ve dönemin yapılarının güncel durumuna odaklanıyor.
Mimarlık yazınına bir kaynak eser kazandırmak hedefiyle tasarlanmış geniş katılımlı bu yayın, mimari projelerin gerçekleştirildiği 10’ar yıllık periyotlar halinde ait oldukları dönemlerin sosyal, kültürel ve siyasi bağlamları da dikkate alarak seçilen yapıları değerlendiriyor.
 |
7. Jansen ve Ankara: Planlar-Yazışmalar |
Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), ünlü şehir planlamacısı Hermann Jansen’in yazışmalarını ilk kez gün yüzüne çıkaran “Jansen ve Ankara: Planlar-Yazışmalar” kitabını okuyucuyla buluşturuyor. Ankara’nın imar planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecine ışık tutan çalışmaların yer aldığı kitapta 1930-1938 yılları arasındaki yazışmalara yer veriliyor.
Kitabın hazırlık aşaması, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Harita ve Plan Belgeleme Birimi ve Berlin Teknik Üniversitesi Mimarlık Müzesi Arşivi’ndeki Jansen planlarının incelenip yazışmalarda gönderme yapılan planlarla eşleştirilmesini kapsıyor. Çevrim içi uydu görüntüsü üzerinde coğrafi olarak konumlandırılan plan ve eskizler kitapta etkileşimli olarak erişime sunuluyor.
 |
8. İrfan Balıoğlu – Engelli Bir Mühendisin Engel Tanımayan Yaşamı |
Dr. Yüksek İnşaat Mühendisi İrfan Balıoğlu’nun kaleme aldığı “İrfan Balıoğlu – Engelli Bir Mühendisin Engel Tanımayan Yaşamı”, Pelin Derviş Yayın Projesi ve Melkan Gürsel iş birliğiyle yayımlandı. Kitap, bir FSHD hastası olan İrfan Balıoğlu’nun öz yaşam öyküsünü yansıtıyor. Engel tanımayan tavrıyla Türkiye’nin en iyi mühendislerinden biri olarak anılan, öncü çalışmaları nedeniyle aranan bir yapısal tasarım mühendisi olan Balıoğlu, bilgisayarın daha adı konmamışken, bilgisayar programları yazması ile de biliniyor. Mesleki çalışmaları nedeniyle yapısal tasarım mühendisliği ve mimarlık tarihi açısından önemli notlar içermekle birlikte bu kitap, esas olarak FSHD hastaları düşünülerek onlara ilham vermek umuduyla raflarda yerini aldı.
 |
9. Şehir Tarihi Nedir? |
Shane Ewen’in “Şehir Tarihi Nedir?” adlı kitabı, Gökçe Metin tarafından Türkçe çevirisi yapılarak Yeni İnsan Yayınevi’nden çıktı. Kitap, şehir yaşamının konumsal ve deneysel yönlerinin anlaşılmasını hedeflerken karşılaştırmalı ve disiplinlerarası yaklaşımların ortak değerlerini vurguluyor. Şehir kapitalizminin büyük eşitsizliklerinin adil biçimde çözümlenebilmesine; piyasanın aşırılıklarına kapılması durumunda yaşanan hızlı şehirleşmenin ortaya çıkardığı çevresel tehlikelerin tespit edilerek en aza indirgenmesine ve şehirlerin yaşamak, çalışmak ya da seyahat etmek için cazip yerlere dönüştürülmesinde kültür, doğa ve planlamanın önemine ilişkin olarak önemli veriler aktarıyor.
 |
10. Zaman-Mekân Kavramlar ve Deneyimler |
Elif Yeşim Özgen Kösten, Emre Demirtaş ve Seda Kaplan Çinçin’in editörlüğünde hazırlanan “Zaman-Mekân Kavramlar ve Deneyimler” adlı kitap, Yeni İnsan Yayınevi’nden çıktı. Kitabın ortaya çıkışı ise, yaklaşık on beş yıllık bir stüdyo deneyimini matbulaştırma arzusuna dayanıyor. Kuruluşundan bugüne başta Murat Uluğ ve Elif Yeşim Özgen Kösten olmak üzere çok sayıda ismin katkı koyduğu Kocaeli Üniversitesi Mimari Tasarıma Giriş Stüdyosu’nun yıllara yayılmış deneyimlerinin başka deneyimlerle temas ederek tartışmaya açılmasını hedefliyor. Tasarım stüdyosunun genlerinde olan karşılaşma ortamını kendinde yeniden inşa etmeyi hedefleyen kitabın içeriğini ise stüdyonun strüktürünü biçimlendiren majör kavramlara verilen yanıtlar oluşturuyor. Stüdyoya zaman içerisinde katkı koymuş isimlerden –içeriden- metinlerle, stüdyoya doğrudan teması olmayan isimlerden –dışarıdan- metinler birleşiyor.
*Yayınevlerine göre alfabetik olarak sıralanmıştır.
